Jaar: | 1992 |
Techniek: | |
Afmetingen | 76.00 x 53.00 cm (15.50 x 28.00 cm) |
Oplage: | 50 + 15 + 15 AP |
Uitgever: | Documenta IX - Kassel |
Drukker: | Luc Tuymans |
Handtekening: | Gesigneerd en genummerd in potlood, midden onder 'Luc Tuymans |
Beschikbaar: | Niet beschikbaar |
Onderdeel van portfolio: Documenta IX-Edition D
De schilderijen die Tuymans exposeerde op documenta IX in Kassel zijn emotioneel beladen beelden verband met de Tweede Wereldoorlog. In thematische samenhang met deze schilderijen maakte hij de prent Kristallnacht (1992) voor een portfolio met grafisch werk van deelnemende kunstenaars aan de documenta.
De prent Kristallnacht is gebaseerd op een gelijknamige collage van tekeningen uit 1985, die Tuymans maakte na het zien van Kristallnacht, een documentaire film over de massale uitbarsting van geweld tegen Joden in nazi-Duitsland, die op 9 november 1938 begon en Kristallnacht werd genoemd vanwege de duizenden vernielde etalageruiten van Joodse winkeliers. De economische en politieke uitsluiting sloeg toen om in een door de overheid georkestreerde fysieke verwijdering en uitroeiing van de Joden: het begin van de Holocaust. Tuymans' tekeningen zijn gebaseerd op filmopnamen van het oproer dat werd aangestookt door leden van de nationaalsocialistische Sturmabteilung en hun aanhangers, met de synagogen, Joodse begraafplaatsen, woningen en winkels als doelwit.
De anonieme menigte die met fakkels door de straten trekt, is door Tuymans weergegeven als abstracte bundels donkere, trillende lijntjes, in een snelle beweging die het opdringen van de mensenmassa in het licht en de rook van de fakkels oproept. Tuymans zelf beschrijft dit zo: 'Je zag de massa optrekken, en de strepen van de fakkels. Als je daar een abstracte voorstelling van maakte, zag je alleen die lijnen, als van stromend bloed of water. Grafisch heb ik dat in beeld gebracht als een woelige massa strepen, een werveling... '
De tekeningen zijn gemaakt op oude bladen legergroen papier. Drie scènes zijn het: links het begin- of eindpunt van de mars, waar de groep een wat scheef uitgelopen cirkel vormt; rechts twee stroomachtige vormen die de optocht vanuit verschillende standpunten weergeven. Zonder enige aanduiding van schaal of diepte wekt de opeenvolging van scènes de indruk van een niet te stuiten, angstaanjagend anonieme stroom van mensen.
De collage Kristallnacht houdt verband met Tuymans' schilderij Our New Quarters uit 1986, een werk dat teruggaat op een zwart-wit-ansichtkaart uit het concentratiekamp Theresienstadt, die de kunstenaar aantrof in het getekende dagboek van Alfred Kantor.
Op deze ansichtkaarten, die aan de gevangenen werden uitgedeeld om naar hun familie te sturen, stond een pittoresk gezicht van een ruime en schone binnenplaats. Uiteraard was die officiële voorstelling van zaken een vervalsing: Theresienstadt was tijdelijk omgetoverd tot een 'modelgetto', een schijnvertoning die de gruwelijke werkelijkheid van de vernietigingskampen moest verdoezelen tijdens een grootscheepse campagne om inspecteurs van het Rode Kruis te misleiden. Kantor had op de kaart de woorden 'Unser neues Quartier' geschreven, een ironische verwijzing naar de betekenisloze leegte van het geënsceneerde decor. Het schilderij heeft dezelfde vale legergroene achtergrondkleur als het papier van de oorspronkelijke Kristallnacht-tekening en de compositie is ook hier opgebouwd uit vlakke, donkere lijnen.
Over de thematische verwantschap tussen de twee werken zei Tuymans in een interview met Josef Helfenstein in 1997 '... in Our New Quarters wordt net als in Kristallnacht het gevoel van een grote menigte opgeroepen zonder dat het nodig is een massa mensen in het beeld op te nemen.' Bovendien vond Tuymans de legergroene basiskleur van beide werken sprekend genoeg als visuele verwijzing naar het nazisme, en hij stelde ze op documenta IX dan ook tentoon zonder enige verdere omlijsting en zonder tekst.
De kunstenaar Luc Tuymans zelf behoeft niet echt een inleiding. Ondertussen is zijn status als één van de meest invloedrijke figuren in de kunstwereld wel algemeen bekend. Hij is een internationaal opererend kunstenaar en curator.
Dit werk is helaas niet beschikbaar op dit moment. Laat het ons gerust weten en dan starten we geheel vrijblijvend een zoekopdracht.
Heeft u dit kunstwerk in uw collectie en wenst u het te verkopen? Laat het ons weten en we kijken of we het voor u in consignatie kunnen aanbieden.